Pi-dag

Vandaag is het Pi-dag. En dit jaar is Pi-dag nog iets meer Pi dan andere jaren. Ter gelegenheid daarvan onderstaand Pi-sonnet.


                     Voor Jacques Bens, bedenker van het Pi-sonnet.

Pi-dag, 3-14-15

Misschien werd Caesar wel vermoord op veertien maart
en niet op vijftien. Het misdrijf, al lang verjaard,
wordt elk jaar vermeld als ware het in het heden.

Er is geen dag dat ik niet denk aan een getal.

Wie weet het nog na al die tijd, zo lang geleden,
wat is een kalender van vroeger nu nog waard,
want, met alle schrikkeltijd bij elkaar gespaard,
dan spring je gauw een dag of wat in het verleden.

Er is een dag dat ik meer denk aan een getal.

Die dag is dus vandaag, want morgen wordt vooral
de brute daad gevierd van ontevreden heren
met buffetten, salades en heel veel gebral.
Wij eten vandaag worteltaart en toverbal
om alle cijfers van het getal Pi te eren.

©2015, Nanne Nauta


Toelichting:

Het irrationeel sonnet of Pi-sonnet is een gedicht in vaste vorm met veertien regels, de structuur is gebaseerd op de cijfers van pi (vandaar het adjectief ‘irrationele’). Het is verdeeld in vijf strofen achtereenvolgens respectievelijk bestaand uit 3-1-4-1-5 verzen, de getallen die in die volgorde, de top vijf significante cijfers van pi zijn.

De twee eenregelige strofen werken als een soort refrein.

Het gedicht is gebouwd op vier rijmen A, B, C, D.
A en C zijn van hetzelfde geslacht; B en D zijn van het andere geslacht: AAB C Baab C CdCCd.

Tijdens de OULIPO-vergadering van maart 1963 heeft Jacques Bens voor het eerst de principes uiteen gezet van wat het "irrationele sonnet" zou worden. Twee jaar later bracht Bens een bundel uit bij uitgeverij Gallimard gebaseerd op deze vorm:

Jacques Bens, 41 sonnets irrationnels, Gallimard, 1965

Vormen (5) - Sudaiku

Op de achterkant van veel mijn bundels staat iets als: 'Hij bedenkt regelmatig nieuwe dichtvormen, zowel autonoom als in opdracht, en brengt deze vormen tot leven in zijn karakteristieke stijl.' Eén van deze vormen is de Sudaiku.

Een sudaiku is een kruising tussen een sudoku en een haiku, oftewel een kruising van een cijferpuzzel met een dichtvorm. Bij een kruising van twee soorten is het altijd maar de vraag welke eigenschappen mee zijn gekomen en welke niet. Van de sudoku heeft de sudaiku meegekregen: het rooster van negen vierkanten van negen vakjes, het gebruik van de getallen 1 t/m 9 en de wetmatigheden die de verdeling van de getallen binnen dit geheel regeren. Van de haiku heeft de sudaiku de volgende eigenschappen in zich: de drieregeligheid en de lettergreepverdeling van 5-7-5 over de drie regels heen. Er zijn ook eigenschappen niet overgeërfd. Zo heeft een haiku als inhoudelijk kenmerk dat er een verwijzing naar een seizoen in zit. Dat is bij een sudaiku niet het geval. En daar waar een sudoku altijd één oplossing kent, kent een sudaiku er vele. Ook heeft zich in het genoom van de sudaiku een onverwachte eigenschap gemanifesteerd: elke sudaiku heeft een titel.

De sudaiku is onder niet opgehelderde omstandigheden in 2013 ontstaan in de Ariège in Frankrijk.
In 2013 verscheen de bundel Sudaiku's bij uitgeverij De Contrabas.

©Nanne Nauta.

Vormen (4) - Hyperhaiku

Op de achterkant van veel mijn bundels staat iets als: 'Hij bedenkt regelmatig nieuwe dichtvormen, zowel autonoom als in opdracht, en brengt deze vormen tot leven in zijn karakteristieke stijl.' Eén van deze vormen is de Hyperhaiku.

De Hyperhaiku vindt zijn oorsprong in de nieuwe HTML specificatie, HTML5. Bij het lezen van een deel van die specificatie ontstond bij mij enige weemoed over de teloorgang van de begintijd van HTML. HTML, voor wie zich dat afvraagt, is een afspraak over de opmaak van een tekst voor het gebruik op internet en dan met name het gebruik van hyperlinks daarin.

De definitie van de hyperhaiku is overzichtelijk: het is een haiku (eigenlijk een senryu, maar hypersenryu klinkt minder lekker, vind ik) die bestaat uit haiku's. Het beste is om even naar het voorbeeld te kijken, dan is het eigenlijk wel meteen duidelijk wat er bedoeld wordt.

Het ligt voor de hand dat hyperhaiku's vooral een digitaal leven zouden moeten leiden. Het is echter de eerder genoemde weemoed die mij heeft doen besluiten dat de vorm een echt boek op papier verdiende en geen website. In 2013 verscheen de bundel Hyperhaiku's bij uitgeverij De Contrabas.

©Nanne Nauta

Vormen (3) - Perfect Sonnet

Op de achterkant van veel mijn bundels staat iets als: 'Hij bedenkt regelmatig nieuwe dichtvormen, zowel autonoom als in opdracht, en brengt deze vormen tot leven in zijn karakteristieke stijl.' Eén van deze vormen is het Perfect sonnet.

Een perfect sonnet of Euclides sonnet is eigenlijk een dubbelsonnet. Het telt 28 (= 2 maal 14) regels. 28? Ja, want 28 is een volmaakt (ook wel perfect genoemd) getal. Een volmaakt getal is een getal dat gelijk is aan de som van alle delers (ongelijk aan het getal zelf, 6 is deelbaar door 3, 2 en 1; 3+2+1=6). Euclides van Alexandrië, (~325 - ~265 vC), introduceerde het begrip in boek VII van zijn Elementen, in definitie XXII.

De eerste 10 volmaakte getallen zijn:

6/28/496/8128/33550336/8589869056/137438691328/
2305843008139952128/2658455991569831744654692615953842176/
191561942608236107294793378084303638130997321548169216

De eerste 14 regels vormen een zelfstandig gedicht. De overige 14 (verdeeld over 7-4-2-1) zijn omgevend, beschrijvend, reagerend.

De eerste Perfecte Sonnetten zagen het daglicht in 2002 tijdens de expositie Brandpunt in de voormalige Brandweerkazerne aan de Ganzenmarkt te Utrecht.

Er zijn op moment van schrijven geen perfecte sonnetten in officiële publicaties verschenen.

©Nanne Nauta

Vormen (1) - Kruissonnet

Op de achterkant van veel mijn bundels staat iets als: 'Hij bedenkt regelmatig nieuwe dichtvormen, zowel autonoom als in opdracht, en brengt deze vormen tot leven in zijn karakteristieke stijl.' Eén van deze vormen is het Kruissonnet.

Het idee van het kruissonnet is ontstaan toen ik op een mooie vakantiedag langs een gehucht in Normandië kwam met de naam: La Croix-Sonnet. Dat plaatsje, het is eigenlijk vooral een kruising, ligt hier. Ik vond het in eerste instantie te voor de hand liggend om na te denken over een sonnet in kruisvorm. Eigenlijk dacht ik dat vast iemand dat al eens gedaan had, in het Frans dan. Thuisgekomen lang gezocht op internet, niets gevonden. Dat vond ik toch raar, en ben toen gaan puzzelen op deze vorm. Als je het resultaat nu ziet, is het wellicht moeilijk voorstelbaar, maar ik heb er heel lang over gedaan om de juiste balans te vinden. Hoe dan ook, het kruissonnet is er gekomen.

De eerste keer dat een kruissonnet de wereld zag was in 2005 bij de expositie Boom! bij galerie Kunstliefde in Utrecht.

Naast een aantal losse ongepubliceerde kruissonnetten, zijn de meeste gedichten verschenen in de bundel Kruissonnetten, uitgeverij De Contrabas, 2009.

Kruissonnetten bestaan in twee vormen (zie voorbeelden hieronder), één met kwatrijnen van twee lettergrepen en één met kwatrijnen van drie lettergrepen.

©Nanne Nauta

Over Hyperhaiku's

Hyperhaiku's zijn maandag 20 mei verschenen.

De bundel is te koop via:
Bij uitgeverij De Contrabas,
bij bol.com of u koopt/bestelt 'm gewoon bij uw eigen boekhandelaar.

Andere vragen over de Hyperhaiku's! Vraag het de auteur via:
nanne(punt)nauta(apenstaartje)zonnet(punt)nl





Quotes over de Hyperhaiku's:

"Ik vind Hyperhaiku's intrigerend. Ik ben er al heel wat tijd in zoet geweest." 

"Overigens is Hyperhaiku's een bundel waar ik razend enthousiast over ben." 

"Pas na meerdere malen herlezen ontdekte ik wat de structuur is en hoe de gedichten te lezen. Erg mooi. Hyperhaiku's is een genre op zich."

"Misschien is dat wel de grootste verdienste van Nauta: hij schreef zijn poëzie onbevangen, wat in Hyperhaiku’s leidt tot ongeremd leesplezier!"

"Boeiend mysterieus voor een ongecijferd mens als ik."

"Toch weet de auteur de lezer soms te raken." 

"Hyperhaiku’s is een constructie bomvol energie."

"De verschillende leesstrategieën die deze vorm mogelijk maakt spreken me erg aan."

"Een sterke, krachtig pulserende reeks haiku's" 

"Met zijn Oulipo-achtige streken is het ook een bundel zoals alleen Nanne ze maken kan. Daar is hij volstrekt uniek in."

Over Hyperhaiku's schreven:

• Ton van 't Hof op De Contrabas.
• Ferre Denis op VVL-Boekhouding.

Over Sudaiku's

De bundel Sudaiku's is zaterdag 30 november 2013 verschenen.













De bundel is te koop:

• rechtstreeks bij de uitgeverij De Contrabas, mail cbcontrabas[at]gmail.com
• bij bol.com en dus ook bij elke boekhandelaar, bijvoorbeeld bij Savannah Bay te Utrecht.
• of bij mij, mail nanne(punt)nauta(at)zonnet(punt)nl

Andere vragen over de Sudaiku's: vraag het de auteur via: nanne(punt)nauta(at)zonnet(punt)nl


Quotes over Sudaiku's:

"Echt suf!"

"Verrassend veelzijdig werk!" 

"... een gedurfde en verrassende bundel. Absoluut een unicum."

"Opnieuw rekt Nauta de grenzen van de haiku op."

"Wat een onzin!"